Konstantynowska- ulica, która pamięta getto. Jest nowa tablica pamiątkowa

Na obrzeżach skweru im. Lubońskiego odbyło się poruszające wydarzenie upamiętniające 83. rocznicę likwidacji pabianickiego getta żydowskiego. Tym razem miało ono szczególny wymiar – odsłonięto pierwszą symboliczną tablicę poświęconą ulicom, które niegdyś tworzyły strukturę getta. Jako pierwsza została upamiętniona ulica Konstantynowska – niegdyś serce żydowskiego życia w mieście. Projekt ma być "rozwojowy".

Jego inicjatorem jest Andrzej Grzegorczyk, kustosz Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi. Starania wsparły lokalne instytucje i osoby zaangażowane w pielęgnowanie pamięci o historii pabianickich Żydów.

Przeczytaj również: zbierają podpisy pod projektem. Chcą upamiętnić Alinę Szapocznikow

Uroczystego odsłonięcia tablicy dokonała blisko 90-letnia Zofia Durajska – świadek tamtych dramatycznych wydarzeń. Jej rodzina, z narażeniem życia, pomagała żydowskim mieszkańcom getta. Seniorce towarzyszyli naczelnik Wydziału Edukacji, Kultury i Sportu UM – Waldemar Boryń oraz Renata Uznańska-Bartoszek ze stowarzyszenia Pabianicki Sztetl.

Treść tablicy przybliża historyczne znaczenie ulicy Konstantynowskiej:

„Ulica Konstantynowska należała do najważniejszych arterii pabianickiej starówki, wokół której koncentrowało się życie żydowskiej społeczności miasta. Przed 1939 rokiem mieściły się tu m.in. siedziba gminy wyznaniowej, ochronka, szkoła oraz kuchnia dla potrzebujących. W latach 1940–1942, w czasie okupacji niemieckiej, ulica stała się centralnym punktem getta, głównie za sprawą resortów pracy, w których Żydzi byli zmuszani do świadczenia pracy na rzecz okupanta”.

Przywołano również konkretne adresy, które miały szczególne znaczenie w życiu codziennym getta.

Po zakończeniu części oficjalnej uczestnicy wydarzenia przeszli symboliczną trasą – ulicami Warszawską i Zamkową – odtwarzając drogę, jaką 83 lata temu prowadzono żydowskich mieszkańców w kierunku stadionu Krusche i Ender – miejsca ich ostatniej drogi przed deportacją.

Kulminacyjnym momentem stała się "ceremonia" przy Kamieniu Pamięci, usytuowanym u zbiegu ulic Zamkowej i Wyspiańskiego. Jak co roku, odczytano imiona i nazwiska niektórych ofiar – tych, którzy zmarli w getcie z powodu chorób, głodu i nieludzkich warunków. Każda osoba mogła wziąć wstążkę z nazwiskami i przywiązać ją do drzew rosnących wokół obelisku.

– Nawet pogoda była taka jak wtedy, w maju 1942 roku – mówili uczestnicy. – Jakby historia wracała nie tylko w naszych myślach, ale i w powietrzu, którym oddychaliśmy, idąc tą samą trasą.  Pamięć to nie gest. To wybór. Codzienny, trudny, ale konieczny.

Projekt został zrealizowany w ramach inicjatywy „Ulice pabianickiego getta. Upamiętnienie ulicy Konstantynowskiej” prowadzonej przez Stowarzyszenie Centrum Badań Żydowskich, współfinansowanej przez Forum for Dialogue.

Partnerami wydarzenia byli: Stowarzyszenie Forum Odpowiedzialnych Pabianiczan, Strażnicy Pamięci – Guardians of Remembrance, Pabianicki Sztetl oraz Muzeum Miasta Pabianic.

Warto przypomnieć, że w 2023 roku na ul. Warszawskiej zamontowano cztery pamiątkowe płyty wyznaczające granice dawnego getta. Inicjatywa ta zrodziła się w Towarzystwie Miłośników Dziejów Pabianic. Pisaliśmy o tym TUTAJ.

Przed nami finał obchodów 83. rocznicy likwidacji getta żydowskiego w Pabianicach. Na niedzielę 18 maja, na godz.16.00, zaplanowano historyczny spacer po ulicy Konstantynowskiej. Poprowadzi go Andrzej Grzegorczyk. Wędrówka będzie okazją do głębszego zrozumienia codzienności życia w getcie oraz jego tragicznej historii.