80. rocznica brawurowej akcji "Maja"

W rocznicę uwolnienia 15 żołnierzy AK uwięzionych przez Urząd Bezpieczeństwa w budynku przy ul. Gdańskiej, delegacje samorządowców z miasta i powiatu oraz członkowie Światowego Związku Żołnierzy AK i IPN złożyli wiązanki pod tablicą upamiętniającą to wydarzenie.

Dzisiaj - 10 czerwca - przypada 80. rocznica odbicia więźniów Armii Krajowej z aresztu PUBP w Pabianicach. Tego dnia, w 1945 roku, z pabianickiego aresztu uwolniono żołnierzy AK, w tym chor. Walentego Zorę, komendanta Obwodu Pabianice AK oraz sierż. Kazimierza Kusiaka, szefa oddziału dywersyjnego Obwodu Łask.

W tym roku obchody 80. rocznicy są okazją do spotkania z udziałem Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi oraz Muzeum Miasta Pabianic. W uroczystościach wziął udział Adam Arkuszyński, syn generała. Mówił o swoim ojcu i dziękował wszystkim „ którzy przyszli pokazać, że pamiętają”. Zaprezentował też wznowienie książki Aleksandra Arkuszyńskiego pt. „Przeciw dwóm wrogom”.

Dr Tomasz Toborek, naczelnik OBBH IPN w łodzi wygłosił prelekcję pt. Żołnierze 25 Pułku Piechoty AK w realiach 1945r.” Na placu przed kościołem św. Mateusza zorganizowano wystawę plenerową „Żołnierze Wyklęci. Podziemie niepodległościowe w latach 1944-1963”.

Podczas uroczystości przy tablicy pamiątkowej młodzież z ZS nr 3 przypomniała życiorys legendarnego "Maja".

Aleksander Arkuszyński urodził się w 1918 r. w Dąbrowie n. Czarną. Był m.in. uczestnikiem Kampanii Polskiej 1939 r., jednym z pierwszych partyzantów Inspektoratu Piotrkowskiego Armii Krajowej, dowódcą oddziału „Grom”, od lipca 1944 r. w ramach 25. Pułku Piechoty AK, członkiem Ruchu Oporu Armii Krajowej. Uczestniczył w akcji na więzienie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Pabianicach.

Przeprowadzona bez ofiar, była to najgłośniejsza i najbardziej spektakularna akcja oddziału „Maja”. 10 czerwca 1945 r. z gmachu PUBP w Pabianicach uwolniono bez jednego wystrzału więzionych tam żołnierzy AK.

Wcześniej „Maj” otrzymał rozkaz wycofania się z tego terenu, by stworzyć wrażenie, że w regionie Pabianic nie ma żadnych poakowskich oddziałów. O skuteczności akcji miało bowiem zdecydować zaskoczenie. Z pomocą współpracowników z UB sporządzono szczegółowy szkic budynku i przygotowano plan ataku.
W dniu akcji partyzanci podjechali pod budynek UB „łazikiem” i ciężarówką. Wcześniej przebrali się w mundury LWP z wyjątkiem jednego, udającego oficera NKWD. Z samochodu wynieśli rzekomo rannego, pokrwawionego żołnierza, żądając dla niego lekarza. W ten sposób dostali się do budynku, gdzie bez walki rozbroili wszystkich funkcjonariuszy. Ubeków zamknięto w celach, a partyzanci i ich oswobodzeni koledzy odjechali samochodami w kierunku Dłutowa.

Z posterunku zabrano też całą dokumentację. Jak wspominał „Maj”, „szef PUBP w Pabianicach szalał z wściekłości, (…) ale oficjalnie miejscowe władze oraz prasa milczały”.

Polecamy lekturę artykułu: 80 lat temu uwolnił chłopaków z katowni

Po wojnie „Maj” był przez 2,5 roku więziony, służby bezpieczeństwa represjonowały go aż do lat 80. XX w. Po 1989 r. współorganizował Okręg Łódź Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Był autorem i współautorem publikacji utrwalających dziedzictwo 25 pp. i losy towarzyszy broni: Przeciw dwóm wrogom (Łódź 1995), Sąd nad żołnierzem AK z kulą w głowie (2002), Dzieje 25 pp Armii Krajowej (Łódź 2001, wspólnie z Mirosławem Kopą i Haliną Kępińską-Bazylewicz), 1945 – moja dalsza walka. Wyzwolenie… Ale czy niepodległość (Łódź 2010).

W maju 2008 r. „Maj” został awansowany do stopnia generała brygady.

Honorowy obywatel Pabianic (11 XI 2008 r.) Piotrkowa Trybunalskiego, gminy Aleksandrów Łódzki i Żarnowa, zasłużony dla powiatu opoczyńskiego i gminy Ksawerów. Zmarł 1 kwietnia 2016 r. w Ksawerowie. Miał 98 lat.