Tu działała niegdyś krajowa potęga. Prywatny właściciel uporządkował teren przy ul. Grobelnej

Prywatny właściciel uporządkował teren przy ul. Grobelnej. Z placu zniknęły budynki gospodarczo-magazynowe. W 1921 roku powstała tutaj Spółka akcyjna – Polska Żarówka OSRAM.

Tę niezręczną dla Polaków nazwę wymyślili Niemcy. To oni kilkanaście lat wcześniej założyli w Berlinie OSRAM GmbH - fabrykę żarówek, kloszy do lamp i gniazdek elektrycznych. Dlaczego OSRAM? Nazwa powstała z połączenia części nazw dwóch pierwiastków: OSmu i wolfRAMu – surowców do wyrobu żarówek.

W tym samym roku (1921) sześciu dżentelmenów z Pabianic i okolic wpadło na pomysł, by sprawdzoną z Niemiec technologię wykorzystać nad Dobrzynką. Byli to: Wiesław Gerlicz (dyrektor Kolei Elektrycznych Podjazdowych), Paweł Mackiewicz (dyrektor Polskich Zakładów Siemens), Tadeusz Sułowski (naczelny dyrektor Towarzystwa Siła i Światło) oraz przemysłowcy - Wacław Malinowski, Oskar Saenger i Edward Tempel. Dwa lata później dżentelmeni ci kupili prawa do korzystania z patentów berlińskiego koncernu OSRAM. Wkrótce ruszyła produkcja polskich żarówek, na temat których szybko zaczęła krążyć zagadka: „Co to jest – wisi pod sufitem i straszy?”.

Prezesem firmy został Gerlicz. Zakład mieścił się początkowo przy ul. Grobelnej 4. Jego właścicielem był fabrykant bawełniany Feliks Krusche, późniejszy członek rady nadzorczej spółki. Oprócz niego w zarządzie zasiadali: Tadeusz Podkóliński, T. Sułowski, dr Ernest Salomon, dr Meinhardt, P. Mackiewicz, E. Tempel i dr Karl Finckh.

Na początku lat 20. w fabryce pracowało 200 osób, głównie kobiety. Robotnice wytwarzały miesięcznie 25.000 zwykłych żarówek. Kilka lat później z Berlina sprowadzono maszynę wyrabiającą miniaturowe żarówki do latarek kieszonkowych.

W latach 30. spółka była warta milion złotych. I wciąż się rozwijała. W 1938 r. miesięcznie produkowała 150.000 żarówek rozmaitych typów.

Kres temu położyła wojna. Okupanci zlikwidowali polską spółkę, tworząc przedsiębiorstwo niemieckie. Udało się im utrzymać przedwojenny poziom produkcji. Kiedy w 1944 r. sprowadzili tu nowoczesne maszyny, wydajność fabryki wzrosła dwukrotnie. Ale pod koniec wojny większość maszyn wywieźli do Niemiec. W rezultacie, po oswobodzeniu Pabianic w budynku fabrycznym zastały jedynie resztki sprzętu… Nasi fachowcy szybko jednak zabrali się za odbudowę fabryki. Po dwóch miesiącach udało się zmontować dwie maszyny i produkcja ruszyła na nowo.

W 1946 r. zakład upaństwowiono. Odtąd nosił on nazwę: Polska Żarówka OSRAM. Dyrektorem naczelnym został Kazimierz Kossakowski, dyrektorem technicznym – Artur Arendt, a handlowym – Wacław Pachulski. Z firmy Philips, z którą zawarliśmy dziesięcioletnią umowę licencyjną, sprowadzono nowy holenderski sprzęt do produkcji żarówek głównego szeregu.

Pabianicki zakład był krajową potęgą. Oprócz żarówek codziennego użytku, produkował żarówki do radioodbiorników, samochodów, latarek, a także do pociągów, okrętów, tramwajów.

Mimo to w Pabianicach ciężko było zdobyć popularną „sześćdziesiątkę” czy „setkę”. Choć w latach 50. produkcja wzrosła do 1,5 miliona żarówek miesięcznie, Jerzy Kuczewski, ówczesny naczelny inżynier, nie był zadowolony. Przyznał się do tego w wywiadzie prasowym. Kuczewski ujawnił, że wciąż produkujemy zbyt mało żarówek i dlatego, by kupić je w pabianickich sklepach, żarówki trzeba… importować. Deficyt żarówek w mieście będącym niemal oświetleniową potęgą?

Więcej na temat fabryki można przeczytać TUTAJ.