Pabianiczanin od pięciu lat prowadzi stronę internetową, gdzie opisał ponad 300 zabytkowych obiektów i ciągle odkrywa nowe.

Zamkami i pałacami Tomek interesował się odkąd pamięta. Pasjonowały go podróże po Polsce w poszukiwaniu zabytków.

Pięć lat temu postanowił objechać województwo łódzkie i zbierać informacje o tutejszych zamkach.

– Miało to być na własny użytek, ale okazało się, że jest tego bardzo dużo – mówi Tomek. – Wtedy pojawiła się myśl o założeniu strony internetowej.

Obecnie na stronie www.zamkilodzkie.pl jest ponad 300 obiektów, a Tomek średnio co tydzień dokłada nowe. Oprócz zamków, opisał: pałace, dwory, mury obronne, obiekty sakralne, a nawet grodziska i schrony. Dzięki stronie poznał innych pasjonatów z regionu i często razem jeżdżą w teren. Współpracują, wymieniają się informacjami.

Tomek wie o wszystkich pałacach i zamkach w województwie łódzkim. Dwory jednak wciąż odkrywa.

– To nie jest takie łatwe – tłumaczy. – Trudno znaleźć jakiekolwiek informacje na temat dworów w książkach. Często odkrywam je zupełnie przypadkiem i wtedy szukam informacji, a później opisuję.

Często są to obiekty prywatne, ogrodzone. Zdarza się, że jest problem z wejściem na ich teren. Tak jest w przypadku dworu w Hucie Dłutowskiej, gdzie wokół budynku jest 3–kilometrowe ogrodzenie z kamerami. W takich sytuacjach Tomek wypytuje o zabytki najstarszych mieszkańców okolic. Zawsze pamiętają ciekawe historie.

Tomek bez problemu odróżnia dwory od zwykłych budynków. Mają charakterystyczną architekturę i zwykle znajdują się w parku, przeważnie poza miastem. Dawniej były to centra dowodzenia dziedziców. Przy dworze najczęściej stoją budynki gospodarcze.

– Dwory to temat ciągle otwarty i na pewno jeszcze sporo pojawi się na stronie – mówi. – Pałaców być może będzie jeszcze kilka, ale zamków więcej nie będzie, bo już nikt ich nie buduje, a w województwie opisałem już wszystkie.

Tomek nie pomija zamków, których już nie ma. Opisał zamek w Sieradzu rozebrany w XIX w. Zostało po nim tylko wzgórze i tablica informacyjna. Na miejscu zamku w Wieluniu zbudowano pałac. To miasto było kiedyś jednym z najpiękniejszych w regionie. Podczas II wojny światowej zabytkowa starówka została jednak zniszczona. Pozostały tylko fundamenty i pamiątkowa tablica.

Pabianicki Zamek czyli Dwór Kapituły Krakowskiej, jest dworem obronnym. Podobne to Szymbark i Frydman w Małopolsce. W Polsce najczęściej budowano dwory drewniane, albo na kopcach, dlatego nie zachowały się do dziś.

Jest jeden wyjątek odkryty przez Tomka – drewniany dwór w Łękach Kościelnych koło Kutna. Otoczony fosą, prezentuje się świetnie. Takie obiekty nie posiadały ani grubych murów, ani otworów strzelniczych. Jedyną funkcją obronną było położenie na wyspie.

– Jak na siedemnastowieczny dwór, ten w Łękach jest w stanie idealnym – tłumaczy Tomek. – Mieści się tam zakład. Może dlatego dwór jest zadbany.

Oprócz Zamku w Pabianicach warto zwrócić uwagę na piękne pałace. W jednym z nich mieści się Starostwo Powiatowe. Wzniesiony został w XIX wieku przez fabrykantów – Karola i Teodora Enderów. Zarówno jego fasada, jak i wnętrze, budziły zachwyt. Gromadzono tam dzieła sztuki z całego świata. Enderowie prowadzili w nim prywatne mini zoo. Z ówczesnego wystroju zachował się piękny kominek w sali, w której obecnie urzęduje Rada Powiatu. Pałac można było oglądać w filmie Andrzeja Wajdy pt. „Ziemia obiecana”.

Budynek Urzędu Skarbowego to także pałac. Podobnie z Urzędem Stanu Cywilnego, który pozornie wygląda jak kamienica. Naprawdę jest pałacem, tylko wielokrotnie przebudowywanym. Bardzo oryginalnym obiektem jest dawny Dom Tkacza przy ulicy św. Jana. Obecnie mieści się tam pub Dwa księżyce. Nie zmienia to faktu, że to jeden z nielicznych tego rodzaju zabytków w Polsce.

W sezonie letnim nie ma tygodnia, żeby Tomek nie wyruszył na poszukiwania kolejnych zabytkowych budowli. Wyjeżdża wczesnym rankiem, wraca późnym wieczorem. Przywozi kilkaset zdjęć. Chociaż wygodniej podróżować samochodem, często w poszukiwaniu zabytków jeździ rowerem. W zeszłym roku przejechał na dwóch kółkach pół Polski.

Fascynacja historią, architekturą i turystyką sprawiła, że w 2008 roku założył kolejną stronę internetową www.pabianicki.net.pl. Poświęcona jest w całości Pabianicom i powiatowi. Można tam znaleźć opisy poszczególnych gmin i miejsc godnych uwagi.

– To strona o charakterze turystycznym, informacyjnym i przewodnikowym – tłumaczy Tomek. – Do tej pory takiej nie było.

Dzięki swoim zainteresowaniom Tomek zaczął współpracę z Regionalną Organizacją Turystyczną. Udostępnia informacje i zdjęcia do książek o zamkach, jest także współautorem przewodników. Jest autorem mapy turystycznej powiatu. Marzy, żeby w przyszłości opisywać zamki i pałace z całej Polski, Europy, a może nawet świata. Najbardziej fascynują go Kresy. Tam można dowiedzieć się dużo o historii Polski.

Trasa wycieczki ułożonej przez Tomasza Szwagrzaka: www.zyciepabianic.pl/wydarzenia/miasto/zabytki/20-km-od-pabianic.html